یادداشت | رسانه‌های جدید چالش‌های جدید

ارتباطات در هزاره سوم و عصر جدید معنا و مفهومی نوین به خود گرفته است و دروازه‌های جدیدی مبتنی بر فناوری و علوم مختلف را شامل شده است. مردمان هزاره جدید با رویکرد ارتباط‌محور خود، نیاز‌های اطلاعاتی خود را در بستر رسانه جست‌وجو می‌کنند و با این توصیف نهادینه شدن ارتباطات چندوجهی و گسترش بازار‌های رسانه‌ای بیش از پیش لازم و ضروری به‌نظر می‌رسد. رسانه‌های جدید، چالش‌های جدیدی را نیز به ارمغان آورده‌اند. جهانی شدن از دیدگاه فرهنگی نوعی استعمار نوین دانسته می‌شود که در آن مظاهر فرهنگ غربی جایگزین مظاهر سایر فرهنگ‌ها و وابستگی بیشتر به رسانه‌های غربی، خبرگزاری‌ها، برنامه‌ها، سریال‌های وارداتی و ارزش‌های مصرف‌گرا می‌شود. اما جهانی شدن فرصت‌هایی نیز برای کشور‌های کوچک جهان امروز فراهم کرده است.

ایران اسلامی براساس پیشرفت‌های همه‌جانبه‌ای که به آن دست یافته است، می‌تواند در حوزه ارتباطات دارای مهم‌ترین و نقش‌آفرین‌ترین شهر‌های رسانه‌ای جهان باشد. هنرمندان و رسالتی که در عصر جدید برعهده دارند با ادوار گذشته تفاوت‌های بسیار دارد. اعیاد و وفیات و مناسبت‌های مهم مذهبی در ایران اسلامی باعث شکل‌گیری اتفاقات و رویداد‌های هنری، فرهنگی و رسانه‌ای متنوع و متکثری می‌شود که گاه میزان تاثیر آثار هنرمندان و اساتید و پیشکسوتان در چنین مناسبت‌هایی در مناسبت‌زدگی‌های معمول ممکن است فراموش شود.

هنر، پایه و شالوده اصلی زندگی عموم مردم است و اگر از تار و پود زندگی آن‌ها بیرون بیاید و به‌عنوان یک حیطه لوکس یا تجملاتی انگاشته شود، خاصیت خود را از دست می‌دهد. آثار متنوع چند رسانه‌ای و هنری یا فرهنگی، دینی و آیینی چنانچه بخواهد مخاطب را تحت‌تاثیر قرار دهد باید براساس دغدغه‌ها، رویکرد‌های فکری و باور‌های محکم حرکت کند. فروریختن مرز‌های جغرافیایی در دنیای مدرن امروزی به پشتوانه فناوری‌های روزافزون و توسعه همه‌جانبه استفاده از فضای تحت وب در جهان ارتباطات، فرهنگ، هنر و رسانه را نیز دچار تغییرات اساسی کرده است. هنر آیینی یکی از عمیق‌ترین تأثیرات را بر زندگی مردم ما داشته است به‌طوری‌که اگر به روند فعالیت و حیات هیات‌ها، شیوه عزاداری، نوع نگاه و زاویه دید صاحبان مجالس عزا در تکایا و مساجد دقت کنیم، شاهد روح لطیف هنری، اما در عین حال کاربردی در آن‌ها هستیم؛ از فرشی که بر روی آن می‌نشینیم تا پارچه‌نوشته‌ها، کتیبه‌ها، آهنگ و نوع سبک سروده‌ها و همه و همه. زمانی که به هر بهانه‌ای قصد داشته باشیم جریانی بدیع و نوگرا را بر همین مسیر ایجاد کنیم، قطعا مردم از آن استقبال کرده و مورد حمایت قرار می‌گیریم، اما اگر در پی آن باشیم که مسیر را بر خلاف دیدگاه مردم پی بگیریم و عملا دست به بهره‌برداری برخلاف جریان فکری جامعه بزنیم، این هنر در برابر ذهن مخاطب رنگ باخته و دیگر اثرگذاری قبل را نخواهد داشت.

حال که در آغاز قرن جدید قرار داریم، رسانه‌ها به‌عنوان ابزار تغییر رفتار و باور‌های یک جامعه باید به جای تامین صرف منافع گردانندگان خود، برای تحول‌آفرینی در راستای اصلاح و رشد اندیشه‌ها و ساختار‌های جامعه عمل کنند. رسانه‌ها با انتخاب و به‌کار بردن قالب‌های متنوع رسانه‌ای، تفکرات خود را در الگوی بازاریابی اجتماعی عرضه می‌کنند لذا ضرورت درک بیشتر از تاثیر رسانه و بالا بردن سطح سواد‌رسانه برای بیان هنرمندانه و عالمانه با تمسک به ساحت هنر از ضروریات عصر حاضر دنیای ارتباطات به حساب می‌آید.

مهدی توکلیان -عکاس و روزنامه‌نگار / روزنامه جام جم